आयुधानामहं वज्रं धेनूनामस्मि कामधुक्। प्रजनश्चास्मि कन्दर्पः सर्पाणामस्मि वासुकिः।।10.28।।
āyudhānām ahaṁ vajraṁ dhenūnām asmi kāmadhuk prajanaśh chāsmi kandarpaḥ sarpāṇām asmi vāsukiḥ
0:00 / --:--
Word Meanings
āyudhānām—amongst weapons
aham—I
vajram—the Vajra (thunderbolt)
dhenūnām—amongst cows
asmi—I am
kāma-dhuk—Kamdhenu
prajanaḥ—amongst causes for procreation
cha—and
asmi—I am
kandarpaḥ—Kaamdev, the god of love
sarpāṇām—amongst serpents
asmi—I am
vāsukiḥ—serpent Vasuki
•••
अनुवाद
।।10.28।। आयुधोंमें वज्र और धेनुओंमें कामधेनु मैं हूँ। सन्तान-उत्पत्तिका हेतु कामदेव मैं हूँ और सर्पोंमें वासुकि मैं हूँ।
•••
टीका
।।10.28।। व्याख्या--'आयुधानामहं वज्रम्'--जिनसे युद्ध किया जाता है, उनको आयुध (अस्त्र-शस्त्र) कहते हैं। उन आयुधोंमें इन्द्रका वज्र मुख्य है। यह दधीचि ऋषिकी हड्डियोंसे बना हुआ है और इसमें दधीचि ऋषिकी तपस्याका तेज है। इसलिये भगवान्ने वज्रको अपनी विभूति कहा है।